Mathematik

Aufgaben

Winkel zwischen Vektoren berechnen

Berechne den Winkel zwischen den gegebenen Vektoren.

  1. a = ( 1 0 0 ) \vec{a} = \begin{pmatrix}1\\0\\0\end{pmatrix} und b = ( 0 1 0 ) \vec{b} = \begin{pmatrix}0\\1\\0\end{pmatrix}

Skalarprodukt: a b = 1 0 + 0 1 + 0 0 = 0 \vec{a} \cdot \vec{b} = 1 \cdot 0 + 0 \cdot 1 + 0 \cdot 0 = 0

Beträge: a = 1 |\vec{a}| = 1 , b = 1 |\vec{b}| = 1

Cosinus: cos ( α ) = 0 1 1 = 0 \cos(\alpha) = \frac{0}{1 \cdot 1} = 0

Winkel: α = arccos ( 0 ) = 90 ° \alpha = \arccos(0) = 90°

  1. u = ( 3 4 0 ) \vec{u} = \begin{pmatrix}3\\4\\0\end{pmatrix} und v = ( 1 1 1 ) \vec{v} = \begin{pmatrix}1\\1\\1\end{pmatrix}

Skalarprodukt: u v = 3 1 + 4 1 + 0 1 = 7 \vec{u} \cdot \vec{v} = 3 \cdot 1 + 4 \cdot 1 + 0 \cdot 1 = 7

Beträge:

  • u = 3 2 + 4 2 + 0 2 = 5 |\vec{u}| = \sqrt{3^2 + 4^2 + 0^2} = 5
  • v = 1 2 + 1 2 + 1 2 = 3 |\vec{v}| = \sqrt{1^2 + 1^2 + 1^2} = \sqrt{3}

Cosinus: cos ( α ) = 7 5 3 \cos(\alpha) = \frac{7}{5\sqrt{3}}

Winkel: α = arccos ( 7 5 3 ) 36,2 ° \alpha = \arccos\left(\frac{7}{5\sqrt{3}}\right) \approx 36{,}2°

  1. p = ( 2 1 2 ) \vec{p} = \begin{pmatrix}2\\-1\\2\end{pmatrix} und q = ( 1 4 1 ) \vec{q} = \begin{pmatrix}1\\4\\1\end{pmatrix}

Skalarprodukt: p q = 2 1 + ( 1 ) 4 + 2 1 = 2 4 + 2 = 0 \vec{p} \cdot \vec{q} = 2 \cdot 1 + (-1) \cdot 4 + 2 \cdot 1 = 2 - 4 + 2 = 0

Da das Skalarprodukt null ist, sind die Vektoren orthogonal.

Winkel: α = 90 ° \alpha = 90°

Orthogonalität prüfen

Prüfe, ob die gegebenen Vektoren orthogonal sind.

  1. r = ( 1 2 1 ) \vec{r} = \begin{pmatrix}1\\2\\-1\end{pmatrix} und s = ( 2 0 2 ) \vec{s} = \begin{pmatrix}2\\0\\2\end{pmatrix}

r s = 1 2 + 2 0 + ( 1 ) 2 = 2 + 0 2 = 0 \vec{r} \cdot \vec{s} = 1 \cdot 2 + 2 \cdot 0 + (-1) \cdot 2 = 2 + 0 - 2 = 0

Ja, die Vektoren sind orthogonal.

  1. m = ( 3 1 2 ) \vec{m} = \begin{pmatrix}3\\1\\-2\end{pmatrix} und n = ( 1 1 1 ) \vec{n} = \begin{pmatrix}1\\-1\\1\end{pmatrix}

m n = 3 1 + 1 ( 1 ) + ( 2 ) 1 = 3 1 2 = 0 \vec{m} \cdot \vec{n} = 3 \cdot 1 + 1 \cdot (-1) + (-2) \cdot 1 = 3 - 1 - 2 = 0

Ja, die Vektoren sind orthogonal.

  1. x = ( 2 3 1 ) \vec{x} = \begin{pmatrix}2\\3\\1\end{pmatrix} und y = ( 1 0 1 ) \vec{y} = \begin{pmatrix}1\\0\\1\end{pmatrix}

x y = 2 1 + 3 0 + 1 1 = 2 + 0 + 1 = 3 0 \vec{x} \cdot \vec{y} = 2 \cdot 1 + 3 \cdot 0 + 1 \cdot 1 = 2 + 0 + 1 = 3 \neq 0

Nein, die Vektoren sind nicht orthogonal.

Parallelität prüfen

Prüfe, ob die gegebenen Vektoren parallel sind und bestimme ggf. den Proportionalitätsfaktor.

  1. a = ( 4 2 6 ) \vec{a} = \begin{pmatrix}4\\-2\\6\end{pmatrix} und b = ( 2 1 3 ) \vec{b} = \begin{pmatrix}2\\-1\\3\end{pmatrix}

Prüfung: a = k b \vec{a} = k \cdot \vec{b} ?

( 4 2 6 ) = k ( 2 1 3 ) \begin{pmatrix}4\\-2\\6\end{pmatrix} = k \cdot \begin{pmatrix}2\\-1\\3\end{pmatrix}

Aus jeder Komponente: k = 2 k = 2

Da k k für alle Komponenten gleich ist, sind die Vektoren parallel mit a = 2 b \vec{a} = 2\vec{b} .

Winkel: α = 0 ° \alpha = 0° (gleiche Richtung)

  1. u = ( 3 6 9 ) \vec{u} = \begin{pmatrix}3\\6\\-9\end{pmatrix} und v = ( 1 2 3 ) \vec{v} = \begin{pmatrix}-1\\-2\\3\end{pmatrix}

Prüfung: u = k v \vec{u} = k \cdot \vec{v} ?

( 3 6 9 ) = k ( 1 2 3 ) \begin{pmatrix}3\\6\\-9\end{pmatrix} = k \cdot \begin{pmatrix}-1\\-2\\3\end{pmatrix}

Aus der ersten Komponente: 3 = k ( 1 ) k = 3 3 = k \cdot (-1) \Rightarrow k = -3 Aus der zweiten Komponente: 6 = k ( 2 ) k = 3 6 = k \cdot (-2) \Rightarrow k = -3 Aus der dritten Komponente: 9 = k 3 k = 3 -9 = k \cdot 3 \Rightarrow k = -3

Da k = 3 k = -3 für alle Komponenten, sind die Vektoren antiparallel mit u = 3 v \vec{u} = -3\vec{v} .

Winkel: α = 180 ° \alpha = 180° (entgegengesetzte Richtung)

Winkel in besonderen Dreiecken

Verwende Vektoren, um Winkel in geometrischen Figuren zu berechnen.

Aufgabe: Dreieck ABC

Gegeben ist das Dreieck mit den Eckpunkten A ( 1 2 3 ) A(1|2|3) , B ( 4 1 2 ) B(4|1|2) und C ( 2 5 1 ) C(2|5|1) .

Berechne den Winkel bei Punkt A.

Für den Winkel bei A benötigen wir die Vektoren von A zu den anderen Eckpunkten:

A B = ( 4 1 1 2 2 3 ) = ( 3 1 1 ) \vec{AB} = \begin{pmatrix}4-1\\1-2\\2-3\end{pmatrix} = \begin{pmatrix}3\\-1\\-1\end{pmatrix}

A C = ( 2 1 5 2 1 3 ) = ( 1 3 2 ) \vec{AC} = \begin{pmatrix}2-1\\5-2\\1-3\end{pmatrix} = \begin{pmatrix}1\\3\\-2\end{pmatrix}

Skalarprodukt: A B A C = 3 1 + ( 1 ) 3 + ( 1 ) ( 2 ) = 3 3 + 2 = 2 \vec{AB} \cdot \vec{AC} = 3 \cdot 1 + (-1) \cdot 3 + (-1) \cdot (-2) = 3 - 3 + 2 = 2

Beträge:

  • A B = 3 2 + ( 1 ) 2 + ( 1 ) 2 = 11 |\vec{AB}| = \sqrt{3^2 + (-1)^2 + (-1)^2} = \sqrt{11}
  • A C = 1 2 + 3 2 + ( 2 ) 2 = 14 |\vec{AC}| = \sqrt{1^2 + 3^2 + (-2)^2} = \sqrt{14}

Cosinus: cos ( α ) = 2 11 14 = 2 154 \cos(\alpha) = \frac{2}{\sqrt{11} \cdot \sqrt{14}} = \frac{2}{\sqrt{154}}

Winkel: α = arccos ( 2 154 ) 80,8 ° \alpha = \arccos\left(\frac{2}{\sqrt{154}}\right) \approx 80{,}8°

Anwendungsaufgaben

Löse die folgenden Sachaufgaben.

Kraftvektoren

Zwei Kräfte F 1 = ( 30 40 0 ) \vec{F_1} = \begin{pmatrix}30\\40\\0\end{pmatrix} N und F 2 = ( 20 0 30 ) \vec{F_2} = \begin{pmatrix}20\\0\\30\end{pmatrix} N wirken auf einen Körper.

  1. Unter welchem Winkel stehen die Kräfte zueinander?
  2. Wie groß ist die resultierende Kraft F R = F 1 + F 2 \vec{F_R} = \vec{F_1} + \vec{F_2} ?
  1. Winkelberechnung:

    Skalarprodukt: F 1 F 2 = 30 20 + 40 0 + 0 30 = 600 \vec{F_1} \cdot \vec{F_2} = 30 \cdot 20 + 40 \cdot 0 + 0 \cdot 30 = 600

    Beträge:

    • F 1 = 30 2 + 40 2 = 50  N |\vec{F_1}| = \sqrt{30^2 + 40^2} = 50 \text{ N}
    • F 2 = 20 2 + 30 2 = 1300 = 10 13  N |\vec{F_2}| = \sqrt{20^2 + 30^2} = \sqrt{1300} = 10\sqrt{13} \text{ N}

    Cosinus: cos ( α ) = 600 50 10 13 = 6 5 13 \cos(\alpha) = \frac{600}{50 \cdot 10\sqrt{13}} = \frac{6}{5\sqrt{13}}

    Winkel: α 70,07 ° \alpha \approx 70{,}07°

  2. Resultierende Kraft:

    F R = ( 30 40 0 ) + ( 20 0 30 ) = ( 50 40 30 ) \vec{F_R} = \begin{pmatrix}30\\40\\0\end{pmatrix} + \begin{pmatrix}20\\0\\30\end{pmatrix} = \begin{pmatrix}50\\40\\30\end{pmatrix}

    Betrag: F R = 50 2 + 40 2 + 30 2 70,71  N |\vec{F_R}| = \sqrt{50^2 + 40^2 + 30^2} \approx 70{,}71 \text{ N}

Ein Schiff fährt mit Geschwindigkeitsvektor v S = ( 15 20 0 ) \vec{v_S} = \begin{pmatrix}15\\20\\0\end{pmatrix} km/h. Gleichzeitig wirkt eine Strömung mit v S t = ( 5 3 0 ) \vec{v_St} = \begin{pmatrix}5\\-3\\0\end{pmatrix} km/h.

Unter welchem Winkel weicht das Schiff von seinem ursprünglichen Kurs ab?

Die tatsächliche Geschwindigkeit ist: v g e s = v S + v S t = ( 20 17 0 ) \vec{v_{ges}} = \vec{v_S} + \vec{v_{St}} = \begin{pmatrix}20\\17\\0\end{pmatrix}

Winkel zwischen ursprünglichem Kurs v S \vec{v_S} und tatsächlichem Kurs v g e s \vec{v_{ges}} :

Skalarprodukt: v S v g e s = 15 20 + 20 17 = 300 + 340 = 640 \vec{v_S} \cdot \vec{v_{ges}} = 15 \cdot 20 + 20 \cdot 17 = 300 + 340 = 640

Beträge:

  • v S = 15 2 + 20 2 = 25 |\vec{v_S}| = \sqrt{15^2 + 20^2} = 25
  • v g e s = 20 2 + 17 2 = 689 |\vec{v_{ges}}| = \sqrt{20^2 + 17^2} = \sqrt{689}

Cosinus: cos ( α ) = 640 25 689 \cos(\alpha) = \frac{640}{25\sqrt{689}}

Winkel: α 13,2 ° \alpha \approx 13{,}2°

Das Schiff weicht um etwa 13,2° von seinem ursprünglichen Kurs ab.

✏️ Aufgaben